View allAll Photos Tagged helpus
Thomas Hughes a William Eryl Griffith oedd yn helpu i bwmpio megin yr organ wynt.
Thomas Hughes and William Eryl Griffith assisted in inflating the organ bellows.
EXTERNAL NATIONAL AWARD
Author: Charlotte Weatherstone - Artist. In collaboration with: Frances Stoakley
"My piece for Vent! The Liverpool Air Quality Festival 2016."
"I was commissioned by Engage Liverpool to create a piece of artwork to help engage and educate the public about air quality issues.
I created IRIS, a living wall installation made of various materials including wood, moss and copper, which will react with the atmosphere and change colour and texture over the coming year(s).
The piece also incorporates Lichens, as they are sensitive to increased levels of nitrogen and will deteriorate if air quality is poor.
I worked with Frances Stoakley, a Natural Talent Trainee, formerly based at the Royal Botanic Garden Edinburgh. Frances advised on the ecology, collection, collection ethics, storage and growth needs of Lichen and Moss".
**********
Teitl: Iris
Awdur: Charlotte Weatherstone - Artist, mewn cydweithrediad gyda: Frances Stoakley
"Fy narn i i'w Ollwng! Gŵyl Ansawdd Awyr Lerpwl 2016"
"Fe'm Comisiynwyd gan Engage Lerpwl i greu darn o waith celf i helpu i gynnwys ac addysgu'r cyhoedd am faterion sy'n ymwneud ag ansawdd awyr.
Creais IRIS, gosodiad wal byw sydd wedi'i wneud o ddeunyddiau amrywiol gan gynnwys pren, mwsogl a chopr, a fydd yn adweithio gyda'r atmosffer ac yn newid lliw a gwead dros y flwyddyn (blynyddoedd) i ddod.
Mae'r darn hefyd yn cynnwys cennau, gan eu bod yn sensitif i lefelau uwch o nitrogen a byddant yn dirywio os bydd ansawdd yr awyr yn wael.
Bues i'n gweithio gyda Frances Stoakley, Hyfforddai Talent Natural Talent Naturiol, a arferai weithio yng Ngardd Fotaneg Frenhinol Caeredin. Rhoddodd Frances gyngor ar ecoleg, casglu, moeseg casglu, storio ac anghenion tyfu Cen a Mwsogl."
On Thursday 20 November 2014 Members of the Enterprise and Business Committee took part in a roundtable discussion on the current inquiry into Assisting Young People Into Work.
-
Ar ddydd Iau 20 Tachwedd 2014 fe wnaeth Aelodau Pwyllgor Menter a Busnes gymryd rhan mewn Trafodaeth ar yr ymchwiliad presennol ar Helpu Pobl Ifanc i Gael Gwaith.
These are pictures from the launch of the Assisting Young People into Work report by the Enterprise and Business Committee, where those people who had taken part in the inquiry came to find out what recommendations the Committee has made to Welsh Government.
You can access the full report here: bit.ly/1AKeTpT
-
Dyma luniau o lansiad adroddiad Pwyllgor Menter a Busnes mewn i Helpu Pobl Ifanc i Gael Gwaith, lle wnaeth y bobl wnaeth cymryd rhan yn yr ymchwiliad dod i weld pa argymhellion mae’r Pwyllgor yn neud i Lywodraeth Cymru.
Gallwch weld yr adroddiad llawn yma: bit.ly/1BCawwn
Due to the National importance of our Prince Llywelyn Monument we, the Community of Cilmeri call, on the National Assembly for Wales to urge the Welsh Government to:
• Install locational signage boards, incorporating a brown signage battlefield icon, to denote the historical significance of our village, on the A483 at both main road entrances to the village;
• Work in partnership with Powys County Council, Cilmeri Community Council and CADW to help maintain the famous monument, so that visitors can enjoy our national historical amenity in a safe and befitting environment;
• Help identify resources to implement, in a phased manner, the Lloyd Brown Interpretation Plan (January 2013), commissioned by CADW.
Additional Information:
The interpretation plan highlights the fact that Llywelyn was the last native Welsh Prince to fall in battle, marking the effective end of the powerful dynasty of Gwynedd, which played an important role in forging a sense of Welsh nationhood and identity.
Oherwydd pwysigrwydd cenedlaethol Cofeb y Tywysog Llywelyn, mae cymuned Cilmeri yn galw ar Gynulliad Cenedlaethol Cymru i annog Llywodraeth Cymru i:
• Godi arwyddion brown at y gofeb â delwedd o faes brwydr arnynt ar yr A483 ar y ddwy brif ffordd sy’n mynd i mewn i’r pentref er mwyn dynodi arwyddocâd hanesyddol ein pentref;
• Gweithio mewn partneriaeth gyda Chyngor Sir Powys, Cyngor Cymuned Cilmeri a Cadw i helpu â gwaith cynnal a chadw’r gofeb enwog, er mwyn i ymwelwyr allu mwynhau ein safle sydd o arwyddocâd cenedlaethol a hanesyddol mewn amgylchedd diogel a phriodol;
• Helpu i ddod o hyd i adnoddau i weithredu, gam wrth gam, Cynllun Dehongli Lloyd Brown (Ionawr 2013) a gomisiynwyd gan Cadw.
Gwybodaeth ychwanegol:
Mae’r cynllun dehongli yn rhoi sylw i’r ffaith mai Llywelyn oedd Tywysog brodorol olaf Cymru i farw ar faes y gad, gan nodi diwedd llinach bwerus Gwynedd, a oedd yn bwysig wrth feithrin ymdeimlad o genedligrwydd a hunaniaeth Gymreig.
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Iolo Williams is one of Wales’s best-known broadcasters and presenter of the BBC’s Springwatch.
During his 15-year connection with Swansea University, Iolo has used his public profile to highlight environmental issues and helped the College of Science reach into the wider community.
Presenting the citation , Pro-VC Designate Professor Steve Wilks said: “Iolo demonstrates qualities that we seek to develop and encourage at all levels at Swansea University. He is community-centred, dedicated to communication and actively engaged in addressing real world problems.”
Iolo said of the honour: “I have worked closely with the university on several occasions and am in awe of the academic talent they have on campus. For someone like me, who was never an academic genius, to be given this award is a great honour.”
The broadcaster has presented more than 25 TV series in English and Welsh including Tir Cymru, a landmark S4C series on the landscape of Wales. Among his published works, Iolo co-authored Birds in Wales, the first book to collate all records of birds across the nation.
___________
Iolo Williams yw un o ddarlledwyr enwocaf Cymru, ac yn gyflwynydd y rhaglen Springwatch y BBC.
Yn ystod ei gysylltiad 15 mlynedd â Phrifysgol Abertawe , mae Iolo wedi defnyddio ei broffil cyhoeddus i bwysleisio materion amgylcheddol a helpu’r Coleg Gwyddoniaeth i gyrraedd y gymuned ehangach.
Wrth gyflwyno’r wobr, meddai’r Athro Steve Wilks, Dirprwy Is-Ganghellor Dynodedig : “Mae Iolo yn dangos rhinweddau yr ydym yn ceisio datblygu a’u hannog ar bob lefel ym Mhrifysgol Abertawe. Mae’n gymuned-ganolog, yn ymroddedig i gyfathrebu ac wedi’i ymgysylltu’n weithredol mewn mynd i’r afael â phroblemau go iawn y byd.”
Ar ôl iddo dderbyn y wobr, meddai Iolo: “Rwyf wedi gweithio’n agos â’r brifysgol ar nifer o achlysuron yn y gorffennol ac wedi fy syfrdanu gan y ddawn academaidd sydd ar y campws. I rywun fel fi nad oedd byth yn athrylith academaidd, mae derbyn y wobr hon yn fraint fawr.”
Mae’r darlledwr wedi cyflwyno dros 25 o gyfresi teledu yn y Gymraeg a’r Saesneg yn cynnwys Tir Cymru i S4C. Ymhlith ei waith cyhoeddedig, roedd Iolo yn gydawdur y llyfr Birds in Wales, y llyfr cyntaf i goladu’r holl gofnodion am adar ar draws y wlad.
Mae Aberystwyth yn lle bendigedig i wylio machlud - a bydda i ddim yn teimlo'n drist nac yn hiraethus o'i weld yno, serch yr holl atgofion melys o ymweld, aros ac astudio yno. Daeth criw caredig o gyfeillion at ei gilydd y llynedd, pan gyrhaeddais yr hanner cant, i helpu mi i nodi'r achlysur. Diolch byth nad oedd dim syniad gyda mi pa mor anodd y byddai'r flwyddyn o'n blaenau, ond digon dweud na theimlais cyn hyn bod modd gosod y llun hwn i fyny. Mae pob machlud yn ildio i wawr y bore nesaf.
Tír na nÓg is one of the Irish Otherworlds, where the people do not age. The Welsh associated looking across the sea to Ynys Gwales (Grassholm) with the episode in the Mabinogi where the small band of heroes rested, without ageing, after their calamitous journey to rescue Branwen in Ireland. In Cardigan Bay, one also finds a remarkable shingle road running west out into the sea, Sarn Badrig (Patrick's Road), seemingly a highway to the drowned kingdom of Cantre'r Gwaelod. The setting sun in Aberystwyth reminded me of these stories, perhaps also because old friends had gathered to mark my reaching half a century and I was foolishly wondering how much quicker time now passes!
Iolo Williams is one of Wales’s best-known broadcasters and presenter of the BBC’s Springwatch.
During his 15-year connection with Swansea University, Iolo has used his public profile to highlight environmental issues and helped the College of Science reach into the wider community.
Presenting the citation , Pro-VC Designate Professor Steve Wilks said: “Iolo demonstrates qualities that we seek to develop and encourage at all levels at Swansea University. He is community-centred, dedicated to communication and actively engaged in addressing real world problems.”
Iolo said of the honour: “I have worked closely with the university on several occasions and am in awe of the academic talent they have on campus. For someone like me, who was never an academic genius, to be given this award is a great honour.”
The broadcaster has presented more than 25 TV series in English and Welsh including Tir Cymru, a landmark S4C series on the landscape of Wales. Among his published works, Iolo co-authored Birds in Wales, the first book to collate all records of birds across the nation.
_____________
Iolo Williams yw un o ddarlledwyr enwocaf Cymru, ac yn gyflwynydd y rhaglen Springwatch y BBC.
Yn ystod ei gysylltiad 15 mlynedd â Phrifysgol Abertawe , mae Iolo wedi defnyddio ei broffil cyhoeddus i bwysleisio materion amgylcheddol a helpu’r Coleg Gwyddoniaeth i gyrraedd y gymuned ehangach.
Wrth gyflwyno’r wobr, meddai’r Athro Steve Wilks, Dirprwy Is-Ganghellor Dynodedig : “Mae Iolo yn dangos rhinweddau yr ydym yn ceisio datblygu a’u hannog ar bob lefel ym Mhrifysgol Abertawe. Mae’n gymuned-ganolog, yn ymroddedig i gyfathrebu ac wedi’i ymgysylltu’n weithredol mewn mynd i’r afael â phroblemau go iawn y byd.”
Ar ôl iddo dderbyn y wobr, meddai Iolo: “Rwyf wedi gweithio’n agos â’r brifysgol ar nifer o achlysuron yn y gorffennol ac wedi fy syfrdanu gan y ddawn academaidd sydd ar y campws. I rywun fel fi nad oedd byth yn athrylith academaidd, mae derbyn y wobr hon yn fraint fawr.”
Mae’r darlledwr wedi cyflwyno dros 25 o gyfresi teledu yn y Gymraeg a’r Saesneg yn cynnwys Tir Cymru i S4C. Ymhlith ei waith cyhoeddedig, roedd Iolo yn gydawdur y llyfr Birds in Wales, y llyfr cyntaf i goladu’r holl gofnodion am adar ar draws y wlad.
The U.S. Fish and Wildlife Service's Pacific Southwest Region is inviting you to join us we begin to chart the future of the National Wildlife Refuge System. The National Wildlife Refuge System is creating a new vision for the future and the Service wants you to be part of the process. Our short video at www.flickr.com/photos/usfws_pacificsw/5598653148/ provides more information about the visioning initiative and your role in this exciting process. You can also go directly to americaswildlife.org for more information. We need your ideas & comments by April 21. Please join us. Thanks!
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Award for Innovation
Name: Caitlin McCall
Organisation/Department: Swansea University, College of Engineering
Funded by: EPSRC, Swansea University, icmPrint
Title: Spirals of Research
During my EngD, I took this over-exposed image of a printed silver ink spiral on a microscope in my laboratory and it reminds me of the many circles we go in until we zone in on the best result, of all the interlinking connections to our research and that despite our meandering, we reach a conclusion albeit after a number of bumps in the road.
Its application will be to relay real-time information about packaged foods to the consumer or retailer.
The introduction of these smart packaging systems that interact with our food bring both benefits and concerns to consumers and manufacturers.
Smart packaging brings with it new materials that add value to our packaging to help extend the shelf life of products and more accurately monitor food status.
Big questions still exist as to how beneficial these smart packaging systems are in terms of the full life cycle and are all these chemicals really that food safe?
*********************
Gwobr am arloesedd
Enw: Caitlin McCall
Sefydliad/Adran: Brifysgol Abertawe, Coleg Peirianneg
Ariannwyd gan: yr EPSRC, Prifysgol Abertawe, icmPrint
Teitl: Troellau Ymchwil
Yn ystod fy EngD, tynnais y llun gor-ddatguddiedig yma o droell inc arian argraffedig ar ficrosgôp yn fy labordy.
Mae'n fy atgoffa o'r holl gylchoedd rydyn ni'n troelli ynddynt cyn cyrraedd y canlyniad gorau, o'r holl gysylltiadau cydgysylltiol yn ein hymchwil; ac er gwaetha'r troelli, rydyn ni'n cyrraedd canlyniad, hyd yn oed os ydy hynny ar ôl sawl rhwystr.
Bydd yn cael ei ddefnyddio i adrodd gwybodaeth mewn amser go iawn am fwyd wedi'i becynnu i'r defnyddiwr neu'r manwerthwr.
Mae cyflwyno'r systemau pecynnu clyfar yma sy'n rhyngweithio gyda'n bwyd yn golygu manteision a phryderon i ddefnyddwyr a manwerthwyr.
Mae pecynnu clyfar yn cyflwyno deunyddiau newydd sy'n ychwanegu gwerth i'n pecynnau, er mwyn helpu i ehangu oes silff y cynhyrchion a monitro statws y bwyd yn fwy cywir.
Mae cwestiynau mawr yn dal i fod o ran pa mor ddefnyddiol yw'r systemau pecynnu clyfar yma o ran cylchred bywyd lawn, ac a yw'r holl gemegion yma'n ddiogel mewn bwyd mewn gwirionedd?
Using pictures can help get younger children (and their families) involved in the monitoring process.
Gall defnyddio lluniau helpu i gwneud plant ifanc (a'u teuluoedd) yn rhan or broses fonitro.
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Iolo Williams is one of Wales’s best-known broadcasters and presenter of the BBC’s Springwatch.
During his 15-year connection with Swansea University, Iolo has used his public profile to highlight environmental issues and helped the College of Science reach into the wider community.
Presenting the citation , Pro-VC Designate Professor Steve Wilks said: “Iolo demonstrates qualities that we seek to develop and encourage at all levels at Swansea University. He is community-centred, dedicated to communication and actively engaged in addressing real world problems.”
Iolo said of the honour: “I have worked closely with the university on several occasions and am in awe of the academic talent they have on campus. For someone like me, who was never an academic genius, to be given this award is a great honour.”
The broadcaster has presented more than 25 TV series in English and Welsh including Tir Cymru, a landmark S4C series on the landscape of Wales. Among his published works, Iolo co-authored Birds in Wales, the first book to collate all records of birds across the nation.
_____________
Iolo Williams yw un o ddarlledwyr enwocaf Cymru, ac yn gyflwynydd y rhaglen Springwatch y BBC.
Yn ystod ei gysylltiad 15 mlynedd â Phrifysgol Abertawe , mae Iolo wedi defnyddio ei broffil cyhoeddus i bwysleisio materion amgylcheddol a helpu’r Coleg Gwyddoniaeth i gyrraedd y gymuned ehangach.
Wrth gyflwyno’r wobr, meddai’r Athro Steve Wilks, Dirprwy Is-Ganghellor Dynodedig : “Mae Iolo yn dangos rhinweddau yr ydym yn ceisio datblygu a’u hannog ar bob lefel ym Mhrifysgol Abertawe. Mae’n gymuned-ganolog, yn ymroddedig i gyfathrebu ac wedi’i ymgysylltu’n weithredol mewn mynd i’r afael â phroblemau go iawn y byd.”
Ar ôl iddo dderbyn y wobr, meddai Iolo: “Rwyf wedi gweithio’n agos â’r brifysgol ar nifer o achlysuron yn y gorffennol ac wedi fy syfrdanu gan y ddawn academaidd sydd ar y campws. I rywun fel fi nad oedd byth yn athrylith academaidd, mae derbyn y wobr hon yn fraint fawr.”
Mae’r darlledwr wedi cyflwyno dros 25 o gyfresi teledu yn y Gymraeg a’r Saesneg yn cynnwys Tir Cymru i S4C. Ymhlith ei waith cyhoeddedig, roedd Iolo yn gydawdur y llyfr Birds in Wales, y llyfr cyntaf i goladu’r holl gofnodion am adar ar draws y wlad.
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Young people bring Christmas to the Senedd ahead of carol concert
28 November 2013
Primary school pupils from across Wales will help decorate Christmas trees that will be displayed on the Assembly’s estate during the festive period.
Pupils from Ysgol Cystennin, Mochdre, Colwyn Bay will help staff at the Assembly’s Colwyn Bay office adorn their tree on 17 December between 13:15-15:00.
While Moorland Primary School from Splott in Cardiff will, along with the Presiding Officer, Rosemary Butler AM, decorate the Senedd’s Christmas tree on 4 December, with their own decorations created in school.
The decorating will take place prior to the Assembly’s carol concert and the school’s choir of about 30 children will also sing at the event.
www.assemblywales.org/newhome/new-news-fourth-assembly.ht...
Pobl ifanc yn dod â’r Nadolig i’r Senedd cyn y cyngerdd carolau
28 Tachwedd 2013
Bydd disgyblion o ysgolion cynradd ledled Cymru yn helpu i addurno coed Nadolig a gaiff eu harddangos ar ystâd y Cynulliad dros gyfnod yr ŵyl.
Bydd disgyblion o Ysgol Cystennin, Mochdre, Bae Colwyn, yn helpu staff swyddfa’r Cynulliad ym Mae Colwyn i addurno eu coeden ar 17 Rhagfyr rhwng 13.15 a 15.00.
Bydd Ysgol Gynradd Moorland, y Sblot, ynghyd â Rosemary Butler AC, Llywydd y Cynulliad, yn addurno coeden Nadolig y Senedd ar 4 Rhagfyr, gan ddefnyddio addurniadau arbennig a grëwyd ganddynt yn yr ysgol.
Bydd y gwaith addurno yn digwydd cyn cyngerdd carolau’r Senedd, a bydd côr yr ysgol, sy’n cynnwys tua 30 o blant, hefyd yn canu yn y digwyddiad hwnnw.
www.assemblywales.org/cy/newhome/new-news-fourth-assembly...
Figures published today show tree planting in Wales is flat-lining
But grants will be available for small scale woodland creation projects in Wales between 27 June and 29 July
Coed Cadw Woodland Trust is alarmed by continued low level of new woodland planting in Wales confirmed in official figures today. This is despite the growing evidence of the importance of trees and woods for wildlife, the economy and as a vital element of green spaces for health and well-being of communities.
The figures released here (www.forestry.gov.uk/pdf/wapr2016.pdf/$FILE/wapr2016.pdf) show just 100 ha of new woodland was planted in Wales last year, the same as the year before. This is despite the Welsh Government’s published aspiration to create 100,000 ha of new woodland between now and 2030.
Jerry Langford, Coed Cadw’s Director in Wales says:
“There’s an ever growing body of evidence of the importance of trees and woodland in creating resilient farms, in tackling air pollution, improving water quality and offering scope to deliver natural flood management. That’s on top of what they can offer for wildlife and their productive potential of timber. Low planting rates mean that Wales is missing the opportunity to benefit in this way. We think the Welsh Government’s ambition to create 100,000 ha of new woodland between now and 2030 would go a long way towards delivering the far-sighted commitment to sustainable land management that is now enshrined in the Environment (Wales) Act.”
Woodland cover in Wales stands at just 14 per cent, making Wales one of the least wooded countries in Europe. The Woodland Trust believes that the poor planting figures are partly due to uncertainty and delays in introducing the new Glastir Woodland Creation grants, and the way in which the Government changed farm subsidy rules last year to penalise farmers retaining trees on their land.
Jerry Langford continues: “We support the Welsh Government in its genuine desire to see Wales benefit more from woodland and trees, but if this aspiration is to be delivered, there needs to be a consistent commitment from across Government.”
There is some good news, however. Lesley Griffiths, Wales’ new Environment Minister announced on Monday that there will be an opportunity to apply for Small Grants towards measures which will help lock up carbon, such as support small woodland planting, tree planting and hedgerow creation and restoration, between 27 June and 29 July. The scheme will offer grants of up to £5,000 per customer and up to £1.5 million is available in total.
One farmer who has recognised the value of trees on his farm and who is aiming to plant more is Arwel Davies of Braich y Waun Farm in the Upper Cain catchment near Llanfyllin. He is one of 10 farmers in the valley who received funding through the Coed Cymru/Rivers Trusts Soil and Water Nature Fund Scheme, supported by the Welsh Government, and subsequently from the Woodland Trust, to restore hedges as shelter and for the management of surface water runoff.
He explains his desire to plant more trees by telling a family anecdote: “On first buying the farm, my grandfather took his father out to stand alongside one of the system of banks and hedges and said: ‘We ought to appreciate all the sheer hard labour that went into creating these banks and hedges. They give our stock so much shelter.’ In a way they knew more about farming then, than we do today.”
If you are considering creating new woodland , hedges, shelterbelts copses etc. and would like advice and information on Welsh Government grants available for tree planting or direct support available through Coed Cadw’s own schemes for woodland or hedge creation, including its subsidised farm tree packs, then please contact its woodland creation team on 0330333 5303 or plant@woodlandtrust.org.uk
UK Figures: In England, the figure was just 700 ha compared to 2,400 ha last year. In Scotland, 4,600 was planted, 40% less than last year’s 7,600 ha and far short of the 10,000ha target. And in Northern Ireland planting reached just 100 ha in comparison to 200ha last year.
Ffigyrau plannu coed siomedig iawn ar gyfer Cymru yn cael eu cyhoeddi heddiw
Ond fe fydd grantiau ar gael ar gyfer plannu ar raddfa fechan rhwng 27 Mehefin ac ar 29 Gorffennaf
Mae Coed Cadw Woodland Trust yn poeni’n arw am y lefel isel o blannu coetir newydd yng Nghymru, sy’n cael ei gadarnhau gan y ffigurau swyddogol a gyhoeddwyd heddiw. Mae hyn er gwaethaf y dystiolaeth gynyddol am bwysigrwydd coed a choedwigoedd ar gyfer bywyd gwyllt, yr economi ac fel ffordd hanfodol o greu mannau gwyrdd ar gyfer iechyd a lles cymunedau.
Mae'r ffigurau a ryddhawyd yma yn dangos na phlannwyd ond 100 ha o goetir newydd yng Nghymru y llynedd, yr un ffigwr a’r flwyddyn cynt. Mae hyn er gwaethaf dyhead Llywodraeth Cymru i greu 100,000 ha o goetir newydd rhwng nawr a 2030.
Dywed Jerry Langford, Cyfarwyddwr Coed Cadw yng Nghymru:
"Mae yna fwy a mwy o dystiolaeth am bwysigrwydd coed a choetiroedd i wneud ffermydd yn wytnach i effeithiau newid yr hinsawdd, i fynd i'r afael â llygredd aer, gwella ansawdd dŵr a chynnig cyfle i reoli llifogydd mewn ffordd naturiol. Fe allan nhw gynhyrchu pren hefyd, wrth gwrs, a chynnig cynefinoedd gwerthfawr i fyd natur. Mae’r lefel isel o blannu yn golygu bod Cymru’n colli'r cyfle i elwa fel hyn. Dyna pam rydym yn meddwl y gallai uchelgais Llywodraeth Cymru i greu 100,000 ha o goetir newydd rhwng nawr a 2030 fynd yn bell tuag at gyflawni'r ymrwymiad i reoli tir mewn ffordd gynaliadwy sydd bellach wedi'i ymgorffori yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru). "
Dim ond 14% o dirwedd Cymru sydd o dan orchudd coed ar hyn o byrd, sy’n golygu fod Cymru'n un o wledydd lleiaf coediog Ewrop. Mae Coed Cadw yn credu bod y ffigurau plannu gwael yn ganlyniad, i raddau, i ansicrwydd ac oedi wrth gyflwyno'r grantiau Creu Coetiroedd Glastir newydd, a'r ffordd y mae'r Llywodraeth wedi newid rheolau cymhorthdal fferm y llynedd i gosbi ffermwyr am gadw coed ar eu tir.
Jerry Langford parhau: "Rydym yn cefnogi deheuad Llywodraeth Cymru i sicrhau fod Cymru yn elwa mwy ar goed goetiroedd, ond ydi’r awydd yma’n mynd i gael ei gyflawni, mae angen ymrwymiad cyson ar draws y Llywodraeth."
Mae yna rywfaint o newyddion da, fodd bynnag. Fe gyhoeddodd Lesley Griffiths, y Gweinidog newydd dros yr Amgylchedd Dydd Llun y bydd cyfle i wneud cais am Grantiau Bychain tuag at fesurau a fydd yn helpu cloi carbon, fel plannu coetiroedd bychain, plannu coed a chreu ac adfer gwrychoedd, a hynny rhwng 27 Mehefin ac ar 29 Gorffennaf. Fe fydd y cynllun yn cynnig grantiau o hyd at £ 5,000 i bob cwsmer ac fe fydd hyd at £ 1.5 miliwn ar gael yn gyfan gwbl.
Un ffermwr sydd wedi cydnabod gwerth coed ar ei fferm ac sy'n anelu at blannu mwy yw Arwel Davies o Fferm Braich y Waun yn nalgylch Afon Cain Uchaf ger Llanfyllin. Mae'n un o 10 ffermwr yn y cwm a dderbyniodd gyllid drwy Gynllun Cronfa Natur Dŵr a Phridd Afonydd Cymru a Choed Cymru, a gefnogir gan Lywodraeth Cymru, ac yn dilyn hynny oddi wrth Coed Cadw, i adfer gwrychoedd fel cysgod ac ar gyfer rheoli dŵr ffo.
Mae'n egluro ei awydd i blannu mwy o goed trwy ddweud hanes am ei deulu: "Pan brynodd fy nhaid y fferm, fe aeth o a’n nhad i sefyll wrth ochr rhan o’r system o fanciau a gwrychoedd a ddywedodd wrtho fo: 'Ddylen ni werthfawrogi'r holl waith caled a wnaed i greu’r banciau a gwrychoedd hyn. Maen nhw’n rhoi cymaint o gysgod i’n stoc ni.' Mewn ffordd roedden nhw’n gwybod mwy am ffermio bryd hynny na ninnau heddiw."
Os ydych yn ystyried creu coetir newydd, gwrychoedd, lleiniau cysgodol ac ati, ac yn dymuno cael cyngor a gwybodaeth am grantiau Llywodraeth Cymru ar gael ar gyfer plannu coed neu gefnogaeth uniongyrchol sydd ar gael drwy gynlluniau Coed Cadw ei hun ar gyfer creu coetiroedd a gwrychoedd, gan gynnwys pecynnau coed fferm wedi eu sybsideiddio, yna cysylltwch â'u tîm creu coetir ar 0330333 5303 neu plant@woodlandtrust.org.uk
Ffigurau DU: Yn Lloegr, roedd y ffigwr dim ond 700 ha o’i gymharu â 2,400 ha'r llynedd. Yn yr Alban plannwyd 4,600 ha, 40% yn llai na'r llynedd, sef 7,600 ha, ac yn is o lawer na'r targed sef 10,000ha. Ac yng Ngogledd Iwerddon dim ond 100 ha a blannwyd o gymharu â 200ha y llynedd.
For media enquiries contact:
Rory Francis (Publicity and Public Affairs Officer for Wales) on 0343 770 5738 or 07760 171174, Afallon, Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog, Gwynedd LL41 3RH Email roryfrancis@woodlandtrust.org.uk
Or The Woodland Trust Press Office email media@woodland-trust.org.uk or Tel 01476 581121
Coed Cadw (The Woodland Trust)
The Woodland Trust is the UK’s largest charity championing native woods and trees. It has 300,000 members and supporters. The Trust has three key aims: i) to enable the creation of more native woods and places rich in trees; ii) to protect native woods, trees and their wildlife for the future and; iii) to inspire everyone to enjoy and value woods and trees.
Established in 1972, the Woodland Trust now has over 1,000 sites in its care covering approximately 20,000 hectares (50,000 acres). These include over 100 sites in Wales, with a total area of 1,580 hectares (3,900 acres). It offers free public access to nearly all of its sites. The Trust’s Welsh language name, “Coed Cadw”, is an old Welsh term, used in medieval laws to describe protected or preserved woodland.
SOURCES:
June 16th planting figures www.forestry.gov.uk/forestry/infd-7aqknx
Woodland Area, Planting and Restocking: 2016 Edition on 16 June 2016.
UK New planting tables, for 1976 to 2015: www.forestry.gov.uk/forestry/infd-7aqknx
The State of Natural Capital: Protecting and improving Natural Capital for Prosperity and Well-being, Third Report to Economic Affairs Committee, Natural Capital Committee, January 2015 www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_d...
Europe Economics: Woodlands are worth £270 billion to the UK economy www.woodlandtrust.org.uk/mediafile/100523043/RR-WT-060315...
Woodland Trust response to the Spending review www.woodlandtrust.org.uk/mediafile/100701000/Spending-Rev...
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris.
Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Forward Teaser Trailer #2 raw footage
Forward, a new Sci-Fi Fantasy in pre-production. Coming soon.
Find out how you can help us.
Created by
Serenity Alyanna Edward
Executive Producers
Serenity Alyanna Edward
Antonio TwizShiz Edward
Evolve.Forward: evolveforward.net/
DreamSpace.Vision: dreamspace.vision/
Twitter: twitter.com/EvolveForward
Facebook: www.facebook.com/EvolveForward
Google+: www.google.com/+EvolveforwardNetwork
Credaf bod hyn yn Waun, ar y "Rec". Mae gen i frith gof o chwarae ar hwn fy hunan, ond mae'n bosib mod i'n rong.
I think this is on Chirk Rec. I seem to remember playing on this myself, but I could be wrong.
================================================================
Mae'r lluniau 'ma i gyd yn cynnwys un neu fwy o bobl dw i ddim yn gallu rhoi enwau iddyn nhw. Rwy'n gobeithio y bydd rhywun yn y teulu yn gallu helpu.
Rwy wedi rhoi "Y Waun" yn y tagiau i gyd, ond mae'n bosibl y bydd rhai o'r lluniau wedi'u tynnu rhywle arall. Mae'r bobl i gyd o'r Waun, neu o Bentre.
These photos each include one or more people I can't put a name to. I hope that someone in the family will be able to help.
I've used the tag "Chirk" in all of them, although it's possible that some of the pictures were taken elsewhere. The people in the pictures were all from Chirk and/or Pentre.
Forward Teaser Trailer #2 same video
Forward, a new Sci-Fi Fantasy in pre-production. Coming soon.
Find out how you can help us.
Created by
Serenity Alyanna Edward
Executive Producers
Serenity Alyanna Edward
Antonio TwizShiz Edward
Evolve.Forward: evolveforward.net/
DreamSpace.Vision: dreamspace.vision/
Twitter: twitter.com/EvolveForward
Facebook: www.facebook.com/EvolveForward
Google+: www.google.com/+EvolveforwardNetwork
"Bent and Broken" Kevin MacLeod (incompetech.com)
Licensed under Creative Commons: By Attribution 3.0
creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Bent and Broken by Kevin MacLeod is licensed under CC Attribution 3.0.
Direct Link: incompetech.com/music/royalty-free/index.html?isrc=USUAN1....
ISRC: USUAN1200087
© 2012 Kevin MacLeod
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris. Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
RUNNER UP
Author: Latif Miah - Swansea University Medical School
"All great things must have had a beginning, right?
This little island of cells is the beginning of what could be a full monolayer.
A full monolayer which can help to model many bodily systems, paving the way to test new treatments.
Treatments that can potentially cure horrible conditions such as IIH (Idiopathic Intracranial Hypertension).
Humble beginnings, big ambitions."
************
Teitl: Dechrau cyffredin
Awdur: Latif Miah - Ysgol Feddygol Prifysgol Abertawe
"Mae'n rhaid bod dechreuad i bopeth gwych, onid oes?
Mae'r ynys fach hon o gelloedd yn fan cychwyn i'r hyn a dry'n fonohaen lawn.
Monohaen lawn a all helpu i fodelu llawer o systemau'r corff, gan fraenaru'r ffordd i brofi triniaethau newydd.
Mae'n bosibl y gallai triniaethau wella cyflyrau ffiaidd fel IIH (Gordyndra Idiopathig Rhyng-greuanol).
Dechreuadau cyffredin, uchelgeisiau mawr."
#1 SON'S LOVE, AND BRO AND SISSY-THE ONLY MALE ROLL FIGURE IN JAKE AND GRACE'S LIFE!!!
DISOLVED BY DEARBORN COUNTY,POLICE,ATTONEY'S debra mckenery, michell fintress,(WHO IS PAYING YOU ANYWAY? steve jackson is broke) COULD IT PING-PONG KEETER'S DADDY, PLEASE DADDY "A WOMAN WOULD KILL TO HAVE WHAT TAWNI HAS"saj
SHE CAN HIM, HIS STD'S AND CROOKED di, LIVE IN DISNEY LAND-SUCK A GREAT INFLUECE ON MY CHILDREN. ART & BET HATE HER SHE'S BOOSY AND MEAN" sjj
Mae taflu eitemau fel ffyn bach cotwm, weips glanhau, ac hancesi papur trwchus i’ch tŷ bach; ac arllwys braster, olew a saim i’ch sinc yn gallu achosi problemau mawr. Mae’n gallu achosi blociadau yn eich ardal, llifogydd carthion yn eich cymuned, a llygredd yn lleol.
Mae Dŵr Cymru yn gwmni nid er elw ac ryn ni’n awyddus iawn i weithio gyda’n cwsmeriaid er mwyn lleihau cost blociadau – er budd pawb.
Dros y misoedd nesaf mae Dŵr Cymru yn mynd i fod yn gweithio gyda chi er mwyn rhoi Stop ar y Bloc yn eich ardal chi. Cadwch lygad yn agored am bosteri a gwybodaeth yn lleol. Ryn ni hefyd yn gweithio gyda Capital FM er mwyn mynd â’n Bloc Harddwch arbennig allan i’r gymuned. Bydd y digwyddiadau hyn yn gyfle i chi ddysgu mwy am ein hymgyrch – a sut mae pethau fel weips harddwch, peli gwlân cotwm a ffyn bach cotwm yn chosi blociadau mawr. Byddant hefyd yn cael cyfle i fwynhau triniaeth harddwch 15 munud am ddim. Dysgwch am daith ein Bloc Harddwch nawr.
Cliciwch ar y botymau isod i weld be fedrwch chi ei wneud yn eich cartref, gweithle neu fusnes i helpu lleihau blociadau, llifogydd carthion a llygredd yn eich ardal chi.
Y broblem
Mae’r pibellau carthffosiaeth ryn ni’n gyfrifol amdanynt yn ymestyn dros 30,000km – sy’n ddigon pell i ymestyn o’r fan hon i Awstralia ac yn ôl. Mae gofalu am ein rhwydwaith yn hanfodol i iechyd y cyhoedd yn ogystal â diogelu ein hafonydd a’n harfordir rhag llygredd.
Mae hefyd yn flaenoriaeth i’n tîm. Ryn ni’n delio â dros 2,000 o flociadau bob mis ac yn llwyddo i atal llifogydd neu lygredd mewn 99% o achosion. Ond mae bob bloc yn un yn ormod ac ryn ni’n awyddus i leihau effaith negyddol hyn ar ein cwsmeriaid a’r byd o’n cwmpas.
Helpwch ni i annog pobl i stopio taflu gwastraff diangen yn ein rhwydwaith. Gyda’n gilydd gallwn roi stop ar y bloc – a’r holl drafferth a ddaw yn sgîl y broblem hon – yn eich cymuned chi.
Yr ateb.
Mae’n syml. Ni ddylid fflysio unrhywbeth oni bai am wastraff dynol a phapur sychu cyffredin i lawr y tŷ bach. Mae unrhywbeth arall, o ffyn cotwm bach i beli gwlân cotwm, weips glanhau i weips lliw haul, yn gallu blocio ein system. Rhowch eitemau fel hyn mewn bag, os oes angen gwneud hynny, yna rhowch y bag yn y bin. Ond ein prif gyngor i chi yw ceisiwch gynhyrchu llai o wastraff yn y lle cyntaf.
Mae unrhywbeth rych chi’n ei arllwys i lawr drwy blwg eich sinc yn gallu cyrraedd ein pibellau. Mae braster, olew a saim yn achosi problemau mawr i ni. Mae un diferyn yn troi’n ddwsin, yn caledi’n ein rhwydwaith, ac yn blocio ein pibellau. Peidiwch arllwys unrhywbeth oni bai am ddŵr brwnt ac ychydig bach o sebon i lawr drwy’r plwg.
Throwing items like small sticks of cotton, cleaning wipes, tissues and thick your toilet, and pour fat, oil and grease in your sink can cause big problems. It can cause blockages in your area, sewage flooding in your community, and local pollution.
Welsh Water is a not-for-profit and ryn are very keen to work with our customers to reduce cost blockages - for mutual benefit.
Over the coming months Welsh Water is going to be working with you to implement the Stop Block near you. Keep an eye out for posters and information locally. We've also worked with Capital FM to take our special Beauty Block out into the community. These events will be an opportunity for you to learn more about our campaign - and how things like beauty wipes, cotton wool balls and cotton are itching small sticks big blocks. They will also have the opportunity to enjoy a free 15-minute beauty treatment. Learn about our journey Block Beauty now.
Click on the buttons below to see what you can do in your home, workplace or business to help reduce blockages, sewage flooding and pollution in your area.
The problem
The sewage pipes ryn are responsible for covering 30,000 km - far enough that extends from here to Australia and back. Caring for our network is critical to public health as well as protect our rivers and coasts from pollution.
It is also a priority for our team. We're dealing with more than 2,000 blockages each month and manage to prevent flooding or pollution in 99% of cases. But each block is one too many and ryn are keen to reduce the negative impact on our customers and the world around us.
Help us to encourage people to stop throwing unnecessary waste in our network. Together we can stop the block - and all the trouble that comes from this problem - in your community.
The answer.
It's simple. Should not flush anything other than human waste and paper drying down the toilet. Anything else, cotton sticks small balls of cotton wool, wipes cleaning wipes tan, can block our system. Put these items in a bag, if necessary, then put the bag in the bin. But our main advice to you is to try to produce less waste in the first place.
Anything you pour down groove through plug your sink can reach our pipes. Fat, oil and grease cause major problems for us. One drop at a dozen turns, hardship in our network, and clog our pipes. Do not pour anything other than dirty water and a small amount of soap down through the plug.
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris. Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris. Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
Actress and writer Ruth Jones is taking on a new role to promote and act as a spokesperson for Welsh libraries.
During 2009/10, Ruth will be attending events, taking part in media interviews and commenting on media stories about libraries and helping launch a high profile national campaign in the autumn.
Bydd yr actores a’r awdures Ruth Jones yn derbyn rôl newydd i hyrwyddo a gweithredu fel eiriolwr dros lyfrgelloedd Cymru.
Yn ystod 2009/10, bydd Ruth yn mynychu digwyddiadau, gan gymryd rhan mewn cyfweliadau yn y cyfryngau a chan roi sylwadau ar straeon o’r cyfryngau a helpu i lansio ymgyrch genedlaethol broffil uchel yn yr hydref.
Dywedodd: “Rwy’n hoff iawn o lyfrgelloedd, maent yn lleoedd ysbrydolgar ac rwy’n falch o ddod yn Hyrwyddwr Llyfrgelloedd dros lyfrgelloedd Cymru. Yn aml llyfrgelloedd yw canolfan y gymuned - sef hafan sy’n agored i bawb, o fabanod i blant bach i borwyr y we yn eu hoed a’u hamser a gallwch ymuno am ddim.
She commented: “I’m a big fan of libraries, they are inspiring places and I’m proud to have been asked to become the Library Champion for Welsh libraries. Libraries are often the centre of the community – a haven that is open to all, from babies and toddlers to silver surfers and it’s free to join.
Mae taflu eitemau fel ffyn bach cotwm, weips glanhau, ac hancesi papur trwchus i’ch tŷ bach; ac arllwys braster, olew a saim i’ch sinc yn gallu achosi problemau mawr. Mae’n gallu achosi blociadau yn eich ardal, llifogydd carthion yn eich cymuned, a llygredd yn lleol.
Mae Dŵr Cymru yn gwmni nid er elw ac ryn ni’n awyddus iawn i weithio gyda’n cwsmeriaid er mwyn lleihau cost blociadau – er budd pawb.
Dros y misoedd nesaf mae Dŵr Cymru yn mynd i fod yn gweithio gyda chi er mwyn rhoi Stop ar y Bloc yn eich ardal chi. Cadwch lygad yn agored am bosteri a gwybodaeth yn lleol. Ryn ni hefyd yn gweithio gyda Capital FM er mwyn mynd â’n Bloc Harddwch arbennig allan i’r gymuned. Bydd y digwyddiadau hyn yn gyfle i chi ddysgu mwy am ein hymgyrch – a sut mae pethau fel weips harddwch, peli gwlân cotwm a ffyn bach cotwm yn chosi blociadau mawr. Byddant hefyd yn cael cyfle i fwynhau triniaeth harddwch 15 munud am ddim. Dysgwch am daith ein Bloc Harddwch nawr.
Cliciwch ar y botymau isod i weld be fedrwch chi ei wneud yn eich cartref, gweithle neu fusnes i helpu lleihau blociadau, llifogydd carthion a llygredd yn eich ardal chi.
Y broblem
Mae’r pibellau carthffosiaeth ryn ni’n gyfrifol amdanynt yn ymestyn dros 30,000km – sy’n ddigon pell i ymestyn o’r fan hon i Awstralia ac yn ôl. Mae gofalu am ein rhwydwaith yn hanfodol i iechyd y cyhoedd yn ogystal â diogelu ein hafonydd a’n harfordir rhag llygredd.
Mae hefyd yn flaenoriaeth i’n tîm. Ryn ni’n delio â dros 2,000 o flociadau bob mis ac yn llwyddo i atal llifogydd neu lygredd mewn 99% o achosion. Ond mae bob bloc yn un yn ormod ac ryn ni’n awyddus i leihau effaith negyddol hyn ar ein cwsmeriaid a’r byd o’n cwmpas.
Helpwch ni i annog pobl i stopio taflu gwastraff diangen yn ein rhwydwaith. Gyda’n gilydd gallwn roi stop ar y bloc – a’r holl drafferth a ddaw yn sgîl y broblem hon – yn eich cymuned chi.
Yr ateb.
Mae’n syml. Ni ddylid fflysio unrhywbeth oni bai am wastraff dynol a phapur sychu cyffredin i lawr y tŷ bach. Mae unrhywbeth arall, o ffyn cotwm bach i beli gwlân cotwm, weips glanhau i weips lliw haul, yn gallu blocio ein system. Rhowch eitemau fel hyn mewn bag, os oes angen gwneud hynny, yna rhowch y bag yn y bin. Ond ein prif gyngor i chi yw ceisiwch gynhyrchu llai o wastraff yn y lle cyntaf.
Mae unrhywbeth rych chi’n ei arllwys i lawr drwy blwg eich sinc yn gallu cyrraedd ein pibellau. Mae braster, olew a saim yn achosi problemau mawr i ni. Mae un diferyn yn troi’n ddwsin, yn caledi’n ein rhwydwaith, ac yn blocio ein pibellau. Peidiwch arllwys unrhywbeth oni bai am ddŵr brwnt ac ychydig bach o sebon i lawr drwy’r plwg.
Throwing items like small sticks of cotton, cleaning wipes, tissues and thick your toilet, and pour fat, oil and grease in your sink can cause big problems. It can cause blockages in your area, sewage flooding in your community, and local pollution.
Welsh Water is a not-for-profit and ryn are very keen to work with our customers to reduce cost blockages - for mutual benefit.
Over the coming months Welsh Water is going to be working with you to implement the Stop Block near you. Keep an eye out for posters and information locally. We've also worked with Capital FM to take our special Beauty Block out into the community. These events will be an opportunity for you to learn more about our campaign - and how things like beauty wipes, cotton wool balls and cotton are itching small sticks big blocks. They will also have the opportunity to enjoy a free 15-minute beauty treatment. Learn about our journey Block Beauty now.
Click on the buttons below to see what you can do in your home, workplace or business to help reduce blockages, sewage flooding and pollution in your area.
The problem
The sewage pipes ryn are responsible for covering 30,000 km - far enough that extends from here to Australia and back. Caring for our network is critical to public health as well as protect our rivers and coasts from pollution.
It is also a priority for our team. We're dealing with more than 2,000 blockages each month and manage to prevent flooding or pollution in 99% of cases. But each block is one too many and ryn are keen to reduce the negative impact on our customers and the world around us.
Help us to encourage people to stop throwing unnecessary waste in our network. Together we can stop the block - and all the trouble that comes from this problem - in your community.
The answer.
It's simple. Should not flush anything other than human waste and paper drying down the toilet. Anything else, cotton sticks small balls of cotton wool, wipes cleaning wipes tan, can block our system. Put these items in a bag, if necessary, then put the bag in the bin. But our main advice to you is to try to produce less waste in the first place.
Anything you pour down groove through plug your sink can reach our pipes. Fat, oil and grease cause major problems for us. One drop at a dozen turns, hardship in our network, and clog our pipes. Do not pour anything other than dirty water and a small amount of soap down through the plug.
Forward Teaser Trailer #2 raw footage
Forward, a new Sci-Fi Fantasy in pre-production. Coming soon.
Find out how you can help us.
Created by
Serenity Alyanna Edward
Executive Producers
Serenity Alyanna Edward
Antonio TwizShiz Edward
Evolve.Forward: evolveforward.net/
DreamSpace.Vision: dreamspace.vision/
Twitter: twitter.com/EvolveForward
Facebook: www.facebook.com/EvolveForward
Google+: www.google.com/+EvolveforwardNetwork
Christmas holiday is a time for giving and many fundraisers are happening around the grid for many worthy causes.
Pete Westminster of Popscene on Londons Calling sim is holding a non-stop fundraiser for War Child. Music will be back to back throughout the day.
The avatars in Second Life enjoy themselves with their artful ways, but fundraising for causes brings a bit of reality to our avi lives. Woot!
WHAT IS GOING THROUGH THIS SWEET LITTLE GRACIE'S MIND!!!!!!! ALL THE THREATS-"YOU TELL ANYONE I WILL KILL CALLIE, TAKE YOU SO FAR AWAY FROM MOMMY YOU WILL NEVER SEE HER AGAIN, AND I WILL HAVE YOUR ART AND BET TROWN IN JAIL!!!!! AND YOUR MA!" STEVEN A JACKSON
aRT AND BET ARE HIS OWN PARENT!!!!! HE REFERS TO THEM AS HILLBIILY REDNECK? I THANK GOD FOR THEM EVERY DAY!!!!! NOW JAKE AND GRACIE REWARDED W/ EANRED LIES (DO AS I SAY ACT AS I SAY) ESPECIALLY IN FRONT OF JUDGE MORRIS AND GAL. TO SEE HIS OWN PARENT'S WHOM ARE SCARED TO DEATH FOR J&G SAFETY-CAN NOT ADMIT DUE TO THREAT "YOU WILL NEVER SEE J & G AGAIN!!!!!!!"
Forward Teaser Trailer #2 raw footage
Forward, a new Sci-Fi Fantasy in pre-production. Coming soon.
Find out how you can help us.
Created by
Serenity Alyanna Edward
Executive Producers
Serenity Alyanna Edward
Antonio TwizShiz Edward
Evolve.Forward: evolveforward.net/
DreamSpace.Vision: dreamspace.vision/
Twitter: twitter.com/EvolveForward
Facebook: www.facebook.com/EvolveForward
Google+: www.google.com/+EvolveforwardNetwork
Young people bring Christmas to the Senedd ahead of carol concert
28 November 2013
Primary school pupils from across Wales will help decorate Christmas trees that will be displayed on the Assembly’s estate during the festive period.
Pupils from Ysgol Cystennin, Mochdre, Colwyn Bay will help staff at the Assembly’s Colwyn Bay office adorn their tree on 17 December between 13:15-15:00.
While Moorland Primary School from Splott in Cardiff will, along with the Presiding Officer, Rosemary Butler AM, decorate the Senedd’s Christmas tree on 4 December, with their own decorations created in school.
The decorating will take place prior to the Assembly’s carol concert and the school’s choir of about 30 children will also sing at the event.
www.assemblywales.org/newhome/new-news-fourth-assembly.ht...
Pobl ifanc yn dod â’r Nadolig i’r Senedd cyn y cyngerdd carolau
28 Tachwedd 2013
Bydd disgyblion o ysgolion cynradd ledled Cymru yn helpu i addurno coed Nadolig a gaiff eu harddangos ar ystâd y Cynulliad dros gyfnod yr ŵyl.
Bydd disgyblion o Ysgol Cystennin, Mochdre, Bae Colwyn, yn helpu staff swyddfa’r Cynulliad ym Mae Colwyn i addurno eu coeden ar 17 Rhagfyr rhwng 13.15 a 15.00.
Bydd Ysgol Gynradd Moorland, y Sblot, ynghyd â Rosemary Butler AC, Llywydd y Cynulliad, yn addurno coeden Nadolig y Senedd ar 4 Rhagfyr, gan ddefnyddio addurniadau arbennig a grëwyd ganddynt yn yr ysgol.
Bydd y gwaith addurno yn digwydd cyn cyngerdd carolau’r Senedd, a bydd côr yr ysgol, sy’n cynnwys tua 30 o blant, hefyd yn canu yn y digwyddiad hwnnw.
www.assemblywales.org/cy/newhome/new-news-fourth-assembly...
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris.
Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris. Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
On Wednesday 21 January the Health and Social Care Committee met with service users and service providers from across Wales as part of their inquiry into alcohol and substance misuse.
As part of the inquiry, the Committee wanted to know about the effect that alcohol and substance misuse has on the people of Wales, how well these issues re currently being tackles, and whether the right local services are in place across Wales to help people and make sure that they know about the possible harms.
Participants gave their views through a reference group which will help the Committee make sure that they can take into account how alcohol and substance misuse affects real people in Wales on a daily basis.
The Committee will now consider the outcomes of the discussion, alongside other evidence given in formal oral evidence sessions and written submissions. They will use this information to write a report about the issue which will include recommendations to the Welsh Government.
More information about the inquiry can be found here:
www.senedd.assembly.wales/mgIssueHistoryHome.aspx?IId=11450
___
Ar dydd Mercher 21 Ionawr cyfarfu’r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol â defnyddwyr gwasanaethau a darparwyr gwasanaethau o bob rhan Cymru fel rhan o’i ymchwiliad i gamddefnyddio alcohol a sylweddau.
Fel rhan o’r ymchwiliad, mae’r Pwyllgor am wybod sut mae camddefnyddio alcohol a sylweddau yn effeithio ar bobl yng Nghymru, pa mor dda y caiff y problemau hyn eu trin, ac a yw’r gwasanaethau lleol cywir ar waith ledled Cymru i helpu pobl ac i wneud yn siŵr eu bod yn gwybod am y niwed posibl.
Cynhaliwyd grŵp cyfeirio gyda cyfranogwyr a fydd yn helpu’r Pwyllgor i wneud yn siŵr y gellir cymryd i ystyriaeth sut mae camddefnyddio alcohol a sylweddau yn effeithio ar bobl go iawn yng Nghymru o ddydd i ddydd.
Bydd y Pwyllgor yn ystyried canlyniadau’r trafodaeth, ochr yn ochr â thystiolaeth arall a roddwyd mewn sesiynau tystiolaeth ffurfiol ac yn ysgrifenedig. Bydd yn defnyddio’r wybodaeth hon i ysgrifennu adroddiad ar y mater a fydd yn cynnwys argymhellion i Lywodraeth Cymru.
Gellir cael rhagor o wybodaeth am yr ymchwiliad yma: www.senedd.cynulliad.cymru/mgIssueHistoryHome.aspx?IId=11450
Patagonians visit Ffestiniog to rekindle their historic Welsh link
150 years ago last September the first Welsh settlers to reach Patagonia in southern Argentina founded the area’s first permanent town, Tre-Rawson. Now known simply as Rawson, the town is the capital of Argentinian Province of Chubut and since last year it has been officially twinned with Ffestiniog. Among the nearly 200 settlers who sailed south on the Mimosa in 1865, there were at least five from Blaenau Ffestiniog.
Now, to help re-establish the historic link, the descendants of two of the original settlers have been visiting Ffestiniog this week. Patricia Alejandra Lorenzo Harris from Rawson is the President of the Commission promoting the twinning of the town with Ffestiniog. She is a local historian, who did a lot of research on the Welsh roots of the town of Rawson. She is being accompanied on her visit by her friend Marisa Conde.
In visiting North Wales, they get the chance to see an area now recognised by the Lonely Planet guide as one of the ten best places in the world to visit.
They arrived in Ffestiniog on Wednesday 2 November and are staying until Saturday 5 November, taking the opportunity to meet as many local people as possible, and to bring greetings from descendants of those Welsh people who settled in Patagonia all those years ago.
Their visit included:
•A ride on the Welsh Highland Railway, courtesy of the company (as the Ffestiniog Railway will not be running at that time)
•A tour of the Llechwedd Slate Caverns
•A visit to Ysgol Maenofferen where they presented a file a gifts put together ten year old children from the 178 Suyay Hue School in Rawson. The name of this school means House of Hope in the language of the indigenous Teuelche people.
•A visit to Côr y Brythoniaid at one of their regular practice sessions
•A visit to Aberystwyth University, where they met a class of students studying the Spanish language
•A meeting local people at De Nero’s Café in Blaenau Ffestiniog on Friday 4 November, which had been advertised on the Blaenau Ffestiniog Facebook Group.
Patricia Alejandra Lorenzo Harris says: “It’s been my dream to come to Wales and see the country. When I was young, I spent a lot of time speaking to my grandfather and he told me about how his father had travelled from Wales with his family. I also feel a great responsibility, to bring greetings from the whole of the community in Rawson and to re-establish the link between between Rawson and Ffestiniog.”
Cllr Anwen Daniels, Chair of the Ffestiniog Town Council, which organised the twinning from the Welsh side says: “We’ve been looking forward to meeting our visitors from Patagonia. I’ve delighted that the link has been established between Ffestiniog and Rawson, and on behalf of the Town Council, I’d like to thank all the people and organisations who have helped plan this visit.”
As part of the twinning arrangements between Rawson and Ffestiniog, the Ffestiniog Town Council has established a bursary to allow one young person from Ffestiniog to visit Rawson. Next year, Maia Jones from Ffestiniog will visit Rawson and Patagonia making use of this year’s bursary. She will travel to Argentina in March next year with her friend Gwennan Mair Jones from Llan Ffestiniog, where the two will undertake a Theatre Project with young people. And next year, there will be an opportunity for another young person to apply.
Ymwelwyr o Batagonia yn dod i Ffestiniog i ailgynnau’r cysylltiad hanesyddol gyda Chymru
150 mlynedd yn ôl fis Medi diwethaf sefydlwyd Tre-Rawson gan yr ymfudwyr Cymreig cyntaf i gyrraedd Patagonia yn ne Ariannin. Dyma’r dref gyntaf i gael ei sefydlu yn yr ardal. Enw’r dref bellach yw Rawson, a hon yw prifddinas Talaith Chubut yn yr Ariannin. Y llynedd cytunwyd i drefeillio’r dref gyda Ffestiniog. Ymhlith y 200 o ymfudwyr, bron, a hwyliodd i'r de ar y Mimosa ym 1865, roedd o leiaf bump o Flaenau Ffestiniog.
Rwan, er mwyn helpu i ail-sefydlu'r cyswllt hanesyddol, mae disgynyddion dau o'r ymsefydlwyr gwreiddiol wedi bod yn ymweld â Ffestiniog yr wythnos hon. Patricia Alejandra Lorenzo Harris o Rawson yw Llywydd y Comisiwn sy’n trefnu’r trefeillio rhwng y dref honno a Ffestiniog. Mae hi’n hanesydd lleol, ac fe wnaeth lawer o waith ymchwil am wreiddiau Cymreig tref Rawson. Mae hi'n gwneud y daith gyda’i ffrind Marisa Conde.
Wrth ymweld â Gogledd Cymru, maen nhw’n cael y cyfle i weld ardal sydd wedi cael ei gydnabod bellach fel fel un o’r deg lle gorau i ymweld â’nhw yn y byd, a hynny gan lawlyfry Lonely Planet.
Fe gyrhaeddon nhw Ffestiniog Ddydd Mercher 2 Tachwedd ac maent yn aros tan ddydd Sadwrn 5 Tachwedd, gan gymryd y cyfle i gyfarfod gymaint o bobl leol ag sy'n bosibl, a dod â cyfarchion o ddisgynyddion y Cymry hynny a ymgartrefodd ym Mhatagonia gymaint o flynyddoedd yn ôl.
Mae eu hymweliad yn cynnwys:
• Taith ar Reilffordd Ucheldir Cymru, trwy garedigrwydd y cwmni (ni fydd Rheilffordd Ffestiniog yn rhedeg ar y pryd)
• Taith o amgylch Ceudyllau Llechwedd
• Ymweliad ag Ysgol Maenofferen lle gyflwynon nhw ffeil o roddion a roddwyd at ei gilydd gan blant deng mlwydd oed o Ysgol Ysgol Hue Suyay 178 yn Rawson. Mae enw'r ysgol hon yn golygu Ty Gobaith yn iaith pobl frodorol y Teuelche.
• Ymweliad â sesiwn ymarfer Côr y Brythoniaid
• Ymweliad â Phrifysgol Aberystwyth, lle gwnaethon nhw gwrdd â dosbarth o fyfyrwyr sy’n astudio’r Sbaeneg
• Cyfarfod â phobl leol yn Café De Nero ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Gwener 4 Tachwedd, a oedd wedi cael ei hysbysebu ar y Grwp Facebook Blaenau Ffestiniog.
Dywed Patricia Alejandra Lorenzo Harris: "Mae o wedi bod yn freuddwyd i fi ddod i Gymru a gweld y wlad. Pan oeddwn yn ifanc, nes i dreulio llawer o amser yn siarad â fy nhaid a dywedodd wrthyf am sutoedd ei dad wedi teithio o Gymru gyda'i deulu. Rwyf hefyd yn teimlo cyfrifoldeb mawr, i ddod â chyfarchion o'r holl gymuned yn Rawson ac i ail-sefydlu'r cyswllt rhwng rhwng Rawson a Ffestiniog. "
Meddai'r Cynghorydd Anwen Daniels, Cadeirydd Cyngor Tref Ffestiniog, y corff a drefnodd y trefeillio o'r ochr Gymreig: "Rydym wedi bod yn edrych ymlaen at gwrdd â'n hymwelwyr o Batagonia. Dwi’n falch iawn bod y cyswllt wedi ei sefydlu rhwng Ffestiniog a Rawson, ac ar ran y Cyngor Tref, hoffwn ddiolch i'r holl bobl a'r sefydliadau sydd wedi helpu trefnu’r ymweliad hwn. "
Fel rhan o'r trefniadau trefeillio rhwng Rawson a Ffestiniog, mae Cyngor Tref Ffestiniog wedi sefydlu ysgoloriaeth i ganiatáu i un person ifanc o Ffestiniog ymweld â Rawson. Y flwyddyn nesaf, fe fydd Maia Jones o Ffestiniog yn ymweld â Rawson a Phatagonia gyda help yr ysgoloriaeth eleni. Bydd yn teithio i’r Ariannin fis Mawrth y flwyddyn nesaf gyda'i ffrind Gwennan Mair Jones o Lan Ffestiniog, lle bydd y ddwy yn trefnu Prosiect Theatr gyda phobl ifanc. A’r flwyddyn nesaf, fe fydd cyfle i berson ifanc arall wneud cais.
Agoriad Swyddogol Coed Ffos Las /
These pictures may be used by the media to illustrate the story below so long as they are credited WTML/Terry Morris.
Cymraeg isod.
The Princess Royal officially opens Wales First World War Centenary Wood, Coed Ffos Las
It’s been four years in the making, with many hundreds of local people including children helping to plant the trees, and Her Royal Highness The Princess Royal has now formally opened Coed Ffos Las, Wales’ First World War Centenary Wood, in the Gwendraeth Valley in Carmarthenshire. As the Woodland Trust’s (Coed Cadw’s) most recently planted wood in Wales, it's part of the The First World War Centenary Woods project which is helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War.
The Princess Royal was joined by around 40 invited guests on 2 July, who saw demonstrations highlighting the hugely important role that woods and trees played in the First World War. There was horse ploughing, greenwood working and a working blacksmith. The 157 Royal Logistics Corp were also present, a company created as a result of the First World War, who have helped plant the trees at Coed Ffos Las and who are proud to have The Princess Royal as their Patron.
Her Royal Highness then formally unveiled a plaque displaying the name of the life-sized War Horse Sculpture which forms a special Commemorative Feature of the site. Created out of Corten steel by the designer Steve Tomlinson, the statue was named Yr Arwr / Hero, after the poem which won Hedd Wyn the Chair at the 1917 National Eisteddfod. The name was chosen by Jane Hutt, formerly Leader of the House at the National Assembly for Wales, from ideas suggested in a public competition for names organised last summer in which nearly one hundred people took part.
Natalie Buttriss, Director of Wales for the Woodland Trust (Coed Cadw) said: “I’m delighted to be able to welcome The Princess Royal to Coed Ffos Las. Working with the local community and with the support of our members and sponsors we have created a beautiful, poignant new woodland which incorporates 90,000 native trees. There is also an orchard, bee hives, a pond, an area of woodland which can be coppiced, open areas for enjoying the panoramic views, as well as the amazing war horse sculpture as a commemorative feature.
“Coed Ffos Las is a unique woodland in Wales which we are using to tell the story of wood, woodland, workers and soldiers in the First World War. A huge percentage of Wales’ ancient woodland was felled for a wide range of uses in the Great War. Ammunition cases, vehicle bodies, gun carriages, matches, pit props, even hazel hurdles were used to build the walls of trenches. Wales is, in many ways, still feeling the environmental impact of a war that wreaked havoc on soldiers’ and communities’ lives.”
“The creation of the Coed Ffos Las has cost around £1.2m in total. The Woodland Trust is hugely grateful to everyone who supported our fundraising appeal for the site, to our lead partner in the project, Sainsbury’s, to Welsh Government’s Plant! initiative and the players of the National Lottery, through the Heritage Lottery Fund, all of which have generously supported different aspects of the project.”
The First World War Centenary Woods project is supported by the Trust’s lead partner Sainsbury's, helping to plant millions of native trees to commemorate the First World War. Mike Coupe, the company’s CEO, said: “We’re pleased to support such a fitting memorial to those affected by the First World War. It’s important to our customers and colleagues, and commemorative to the colleagues who fell during World War One.
Y Dywysoges Frenhinol yn agor Coed Ffos Las, Coedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, heddiw
Mae hi wedi cymryd pedair blynedd o waith caled. Mae cannoedd lawer o bobl leol gan gynnwys plant wedi plannu'r coed. Yn awr mae ei Huchelder Brenhinol, y Dywysoges Frenhinol wedi agor Coed Ffos Las yn ffurfiol. Dyma Goedwig Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, yng Nghwm Gwendraeth yn Sir Gaerfyrddin. Hon yw’r goedwig fwyaf newydd y mae Coed Cadw (Woodland Trust) wedi ei phlannu yng Nghymru mae’n rhan o brosiect Coed Canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf sydd â’i fryd ar blannu miliynnau o goed brodorol i goffau’r Rhyfel Byd Cyntaf.
Fe ymunodd oddeutu 40 o westeion â’r Dywysoges Frenhinol ar 2 Gorffennaf. Fe welson nhw arddangosfeydd oedd wedi cael eu trefnu i amlygu rôl hollbwysig coetir a choed yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Fe fu ceffylau gwedd yn aredig y tir, fe fu bobl yn gwneud gwaith coed gwyrdd ac fe fu gof yn gweithio. Roedd y 157 Royal Logistics Corp yn bresennol hefyd. Cwmni yw hwn a grëwyd o ganlyniad i'r Rhyfel Byd Cyntaf. Maen nhw wedi helpu plannu'r coed yng Nghoed Ffos Las ac maen nhw’n falch fod y Dywysoges Frenhinol noddwr iddyn nhw.
Wedyn, fe wnaeth ei Huchelder Frenhinol ddatgluddio plac sy’n dwyn enw'r cerflun ceffyl rhyfel, sy'n ffurfio nodwedd goffaol ar y safle. Wedi'i greu o ddur Corten gan y dylunydd Steve Tomlinson, fe gafodd y cerflun ei fedyddio Yr Arwr / Hero, ar ôl y gerdd a enillodd y Gadair i Hedd Wyn yn Eisteddfod Genedlaethol 1917. Dewiswyd yr enw gan Jane Hutt, a oedd gynt yn Arweinydd y Tŷ yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, o syniadau a awgrymwyd mewn cystadleuaeth gyhoeddus a drefnwyd yr haf diwethaf, y cymerodd bron i gant o bobl ran ynddi hi.
Dywedodd Natalie Buttriss, Cyfarwyddwr Cymru Coed Cadw: "Rwy'n falch iawn i groesawu'r Dywysoges Frenhinol i Goed Ffos Las. Gan weithio gyda'r gymuned leol a chyda chefnogaeth ein haelodau a'n noddwyr, rydym wedi creu coetir newydd sy’n hardd ac yn ingol, sy'n cynnwys 90,000 o goed brodorol. Mae yna berllan hefyd, cychod gwenyn, pwll dwr, ardal o goetir y gellir ei brysgoedio, mannau agored i fwynhau'r golygfeydd panoramig yn ogystal â'r cerflun ceffyl rhyfel fel nodwedd goffaol.
"Coedwig unigryw yng Nghymru yw Coed Ffos Las. Rydym yn ei defnyddio i adrodd stori coed, coetir, gweithwyr a milwyr yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Torrwyd canran enfawr o goetir hynafol Cymru ar gyfer ystod eang o ddefnyddiau yn y Rhyfel Mawr. Defnyddiwyd coed i wneud bocsys ar gyfer bwledi, cyrff cerbydau, cerbydau gwn, matsys, pyst pyllau a hyd yn oed clwydi cyll i adeiladu waliau'r ffosydd. Mae Cymru, mewn sawl ffordd, yn dal i deimlo effaith amgylcheddol y rhyfel, a gododd aflonyddwch ar fywydau milwyr a chymunedau."
"Fe gostiodd tua £1.2m i greu Coed Ffos Las. Mae Coed Cadw’n hynod ddiolchgar i bawb a gefnogodd ein hapêl codi arian ar gyfer y safle, i'n prif bartner yn y prosiect Sainsbury's, i brosiect Plant! gan Lywodraeth Cymru, a chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, trwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri. Mae pob un ohonynt wedi cefnogi gwahanol agweddau o'r prosiect, a hynny’n hael."
Cefnogir prosiect Coed y Canmlwyddiant gan gwmni Sainsbury's, prif bartner Coed Cadw. Mae hyn wedi golygu plannu miliynau o goed brodorol i goffáu'r Rhyfel Byd Cyntaf. Dywed Mike Coupe, Prif Swyddog Gweithredol y cwmni: "Rydym yn falch o gefnogi cofeb mor addas i'r rhai yr effeithiwyd arnynt gan y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae'n bwysig i'n cwsmeriaid a'n cydweithwyr, ac mae’n coffáu i'n cydweithwyr a syrthiodd yn yr Ryfel Byd Cyntaf. "
Young people bring Christmas to the Senedd ahead of carol concert
28 November 2013
Primary school pupils from across Wales will help decorate Christmas trees that will be displayed on the Assembly’s estate during the festive period.
Pupils from Ysgol Cystennin, Mochdre, Colwyn Bay will help staff at the Assembly’s Colwyn Bay office adorn their tree on 17 December between 13:15-15:00.
While Moorland Primary School from Splott in Cardiff will, along with the Presiding Officer, Rosemary Butler AM, decorate the Senedd’s Christmas tree on 4 December, with their own decorations created in school.
The decorating will take place prior to the Assembly’s carol concert and the school’s choir of about 30 children will also sing at the event.
www.assemblywales.org/newhome/new-news-fourth-assembly.ht...
Pobl ifanc yn dod â’r Nadolig i’r Senedd cyn y cyngerdd carolau
28 Tachwedd 2013
Bydd disgyblion o ysgolion cynradd ledled Cymru yn helpu i addurno coed Nadolig a gaiff eu harddangos ar ystâd y Cynulliad dros gyfnod yr ŵyl.
Bydd disgyblion o Ysgol Cystennin, Mochdre, Bae Colwyn, yn helpu staff swyddfa’r Cynulliad ym Mae Colwyn i addurno eu coeden ar 17 Rhagfyr rhwng 13.15 a 15.00.
Bydd Ysgol Gynradd Moorland, y Sblot, ynghyd â Rosemary Butler AC, Llywydd y Cynulliad, yn addurno coeden Nadolig y Senedd ar 4 Rhagfyr, gan ddefnyddio addurniadau arbennig a grëwyd ganddynt yn yr ysgol.
Bydd y gwaith addurno yn digwydd cyn cyngerdd carolau’r Senedd, a bydd côr yr ysgol, sy’n cynnwys tua 30 o blant, hefyd yn canu yn y digwyddiad hwnnw.
www.assemblywales.org/cy/newhome/new-news-fourth-assembly...