Amersfoort Koppelpoort

De Koppelpoort is een dubbele stadspoort in Amersfoort. Het is een combinatie van een land- en waterpoort. De naam is waarschijnlijk afgeleid van het Oost-middelnederlands woord coppel wat gemeenschappelijke weide betekent (ook meent genoemd). Het gebied buiten de poort was een gemeenschappelijk gebied en heette de Koppel. Men gaat ervan uit dat de poort naar dit gebied is vernoemd. De naam duidt dus vermoedelijk niet op het feit dat de poort twee functies heeft. De poort bevindt zich aan de noordwestkant van de binnenstad, waar het grachtenstelsel – gevoed door de Heiligenbergerbeek vanaf de zuidelijke waterpoort Monnikendam – de binnenstad verlaat en zich samenvoegt met de Flierbeeksingel – het oostelijk restant van buitenste grachtengordel en gaat het geheel van waterwegen over in de rivier de Eem. De Koppelpoort kon worden gesloten door middel van een dubbele tredmolen. Deze functioneert nog steeds. Tussen 1645 en 1885 stond er voor de Koppelpoort nog een voorpoort. Deze was mogelijk ontworpen door de Amersfoortse architect Jacob van Campen. De Koppelpoort kreeg haar huidige aanzien tijdens de restauratie door Pierre Cuypers in 1885 en 1886. Cuypers stond geen getrouwe restauratie voor ogen, maar veranderde de poort in een romantische versie van wat hij vond dat een middeleeuwse stadspoort moest zijn. Hij verwijderde onder meer een verdieping tussen de beide poorten en verving deze door kantelen, waarbij deze ook aan de binnenzijde van de poort werden aangebracht, waar zij geen enkel nut hadden behalve er middeleeuws uit zien. De unieke voorpoort verdween en de grote siersteen werd verplaatst van boven de waterpoort naar boven de landpoort. Op de oorspronkelijke plek kwam een nagebouwde mezekauw.

Done